व्यापार घाटा कम गर्ने उपाय खोजौँ

नेपाल राष्ट्र बैंकले यसै साता देशको आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिसम्बन्धी छ महिनाको प्रतिवेदन सार्वजनिक ग-यो । प्रतिवेदनअनुसार आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को छ महिनासम्ममा कुल वस्तु व्यापार घाटा छ दशमलव एक प्रतिशतले घटेर छ खर्ब ३७ अर्ब ४१ करोड रुपैयाँमा सीमित रहेको देखिएको छ । यसैगरी कुल वस्तु निर्यात २६ दशमलव एक प्रतिशतले बढेर ५७ अर्ब २८ करोड देखियो । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो निर्यात ११ दशमलव पाँच प्रतिशतले वृद्धि भएको थियो । चालू आवको छ महिनामा कुल वस्तु आयात चार प्रतिशतले घटेर छ खर्ब ९४ अर्ब ६९ करोड कायम रहेको देखिएको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो आयात ३० दशमलव पाँच प्रतिशतले बढेको थियो ।

वस्तु आयात गरिने मुलुकका आधारमा भारतबाट भएको आयात नौ दशमलव एक प्रतिशतले घट्दा चीन तथा अन्य मुलुकबाट भएको आयात क्रमशः १२ दशमलव एक र शून्य दशमलव चार प्रतिशतले बढेको देखिएको छ । चालू आवको पछिल्लो छ महिनामा विप्रेषण आप्रवाह शून्य दशमलव नौ प्रतिशतले बढेर चार खर्ब ४७ अर्ब २६ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह ३० दशमलव दुुई प्रतिशतले बढेको थियो । राष्ट्र बैंकको यो तथ्यांकअनुसार मुलुकको व्यापार घाटामा कमी आएको देखिएको छ । पछिल्लो समय मुुलुकको आयात घटेकै कारण व्यापार घाटामा केही कमी आएको हो ।

आर्थिक विकास र समृद्धिको दिशामा अगाडि बढेको जुुनसुकै मुुलुकको लागि पनि व्यापार घाटामा कमी आउनुु सुुखद् हो । तर, त्यो सुुख त्यतिबेलासम्म कायम कायम हुुन्छ, जबसम्म व्यापार घाटाको घटाई दीर्घकालीन हुुन्छ । व्यापार घाटा कम हुुनुको लागि मुुलुकले आन्तरिक उत्पादन बढाउनुु पर्छ । हामीले कृषि ऊर्जा, पर्यटन, मानवस्रोतलगायतका माध्यमद्वारा व्यापार घाटा कम गर्ने हो । जबसम्म यी कुराहरुमा हामी बलियो हुुन सक्दैन । व्यापार घाटाको घटाई क्षणिक हुन्छ । अथवा भनौँ घटेको व्यापार घाटा केही लाख, केही करोड रुपैयाँमा सीमित हुन्छ । वर्षेनी १२ खर्ब रुपैयाँको हाराहारीमा व्यापार घाटा हुुने यो मुलुुकको व्यापार घाटाको घट्दा दरलाई खर्ब रुपैयाँमा पु¥याउन सक्नुु पर्छ । चालू आवको छ महिनामा छ खर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको व्यापार घाटा भएको मुुलुकमा गत आवको सोही अवधिको तुुलनाम केही प्रतिशतले व्यापार घाटामा सङ्कुुचन आयो भन्नुुले अर्थतन्त्रमा खासै तात्विक भिन्नता नराख्न सक्छ ।