एकै वर्षमा नेपालको उद्योग क्षेत्रमा ४२ अर्ब ७७ करोडको चिनियाँ लगानी प्रतिबद्धता

काठमाडौं । चिनियाँ लगानीकर्ताहरुले नेपालको उद्योग क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी लगानी गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । उनीहरुले गत आर्थिक वर्षमा ४२ अर्ब ७७ करोड ४० लाख रुपैयाँ उद्योग स्थापनाका लागि लगानी प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।

दुई सय ३० वटा उद्योग र १३ हजार छ सय एक जनाको रोजगारीसहित उक्त प्रतिबद्धता आएको उद्योग विभागले जनाएको छ । गत आर्थिक वर्षमा २३ मुलुकमार्फत दुई सय ९५ वटा उद्योगको लागि ५८ अर्ब ४० करोड २७ लाख लगानी प्रतिबद्धता आएको छ ।

विदेशी लगानी ठूला उद्योगमा ठूलो लगानी नआएको सन्दर्भमा चिनियाँ लगानीकर्ताको लगानी ठूला लगानीका परियोजनाको लागि आएको छ ? भन्ने आर्थिक दैनिकको प्रश्नमा महानिर्देशक रामचन्द्र तिवारीले ठूला लगानीका परियोजनामा चिनियाँ लगानी आउन नसकेको बताए । ‘धेरै क्षेत्रमा चिनियाँ लगानी आए पनि ठूला परियोजनामा लगानी आएको छैन’, महानिर्देशक तिवारीले आर्थिक दैनिकसँग भने, ‘पर्यटन, सेवा, होटल, ऊर्जा र प्रविधि क्षेत्रमा लगानी आएको छ । ती लगानीहरु साना र मझौला उद्योगका लागि हुन् ।’

ठूलो परिमाणको लगानी नआए पनि समग्रमा लगानी प्रतिबद्धता रकममा भने वृद्धि भएको छ । चिनियाँ लगानी अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ को तुलनामा सो लगानी प्रतिबद्धता ९१.४२ प्रतिशत अर्थात् २० अर्ब ४२ करोड ९० लाख रुपैयाँले बढी हो । आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा २२ अर्ब ३४ करोड ५० लाख रुपैयाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको थियो । उक्त लगानी एक सय ४० वटा उद्योग र चार हजार पाँच सय छ जनाको रोजगारीको लागि थियो ।

यसअघि भने भारतीय लगानी प्रतिबद्धता धेरै हुने गरेकोमा पछिल्ला वर्षहरुमा भने चिनियाँ लगानी धेरै आएको हो । पछिल्ला वर्षहरुमा भारतीय लगानीमा कमी र चिनियाँ लगानी बढेको छ यसमा चिनियाँ अभिरुचि भएको महानिर्देशक तिवारीले बताए । जुन मुलुकबाट आए पनि विदेशी लगानी ठूला परियोजनाका लागि आउनुपर्ने हाम्रो स्वार्थ वा रुचि होइन र ? भन्ने प्रश्नमा भने उनले हाम्रो स्वार्थ वा रुचि ठूला परियोजनाका लागि मोटो लगानी नै भएको बताउँदै साना तथा मझौलाका लागि भने लगानी नै आउनुहुन्न भन्नेचाहिँ नभएको बताए ।

‘साना तथा मझौला उद्योगमा लगानी आउँदा उनीहरुले रकममा मात्र लिएर आउँदैनन् जस्तो व्यवस्थापन, प्रविधि, कार्यशैलीलगायतका विषयहरु पनि साथमा आउँछ’, महानिर्देशक तिवारीले भने, ‘त्यसैले लगानी रकमसँग आउने विविध विषयहरुको साइकल छ त्यसबाट हामीले धेरै कुरा सिक्न सक्छौँ त्यसैले ठूला परियोजना र रकमलाई मात्र हेर्नु आवश्यक छैन । तर हाम्रा बाध्यता भनेको विदेशी लगानी ठूला परियोजना उत्पदकत्व क्षेत्र, ऊर्जा क्षेत्रमा आओस् भन्ने हो ।’

चीनपछि धेरै लगानी गर्नेमा स्पेन रहेको छ । गत आर्थिक वर्षमा स्पेनका लगानीकर्ताहरुले एउटा उद्योगका लागि चार अर्ब ८५ करोड रुपैयाँ लगानी प्रतिवद्धता जनाएका छन् । उनीहरुले २९ जनालाई रोजगारी दिने बताएका थिए । स्पेनपछि अमेरिकाले तीन अर्ब ७८ करोड ८९ लाख रुपैयाँ, भारतले तीन अर्ब १४ करोड ३८ लाख रुपैयाँ, सिंगापुरले एक अर्ब रुपैयाँ लगानी प्रतिबद्धता जनाएका छन् । अमेरिकाले १४ वटा, भारतले १२ वटा र सिंगापुरले एउटा उद्योग तथा क्रमशः सान सय २९ जना, छ सय ६३ जना र २९ जनालाई रोजगारीको प्रतिबद्धता जनाएका हुन् ।

अष्ट्रेलियाले ५० करोड ६६ लाख रुपैयाँ, क्यानडाले ४९ करोड ७५ लाख, बेलायतले ४१ करोड ५० लाख रुपैयाँ, इटलीले ३६ करोड रुपैयाँ र जापानले १५ करोड रुपैयाँ लगानी प्रतिबद्धता जनाएका छन् । अष्ट्रेलियाले चारवटा, क्यानडाले चारवटा, बेलायतले सातवटा, इटलीले पाँचवटा र जापानले दुईवटा उद्योग र क्रमशः एक सय ८८ जना, दुई सय ९३ जना, दुई सय १७ जना र ७८ जनालाई रोजगारी दिने प्रतिबद्धता जनाएका थिए ।

गत वर्ष सबैभन्दा कम भने संयुक्त अरब इमिरेट्स, फ्रान्स, भियतनाम र साइप्रसबाट क्रमशः पाँच करोड रुपैयाँ लगानी प्रतिबद्धता आएको छ । एउटा उद्योग स्थापनाको लागि उक्त लगानी प्रतिबद्धता आएको हो ।

विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन, २०७५ मा रही विदेशी नागरिकले नेपालको उद्योग क्षेत्रमा लगानी गर्न पाउँछन् । ऐनले विदेशी लगानीकर्ताको हकमा लगानी गर्दा पुँजीको न्यूनतम सीमा पाँच करोड रुपैयाँ कायम गरिएको छ भने माथिल्लो सीमा भने तोकिएको छैन । विदेशी तथा स्वदेशी लगानीकर्ताको हकमा कृषि तथा वन पैदावरमा आधारित, ऊर्जामूलक, सूचना, प्रसारण तथा सञ्चार प्रविधि, उत्पादनमूलक, सेवामूलक र पर्यटनमूलक गरी छ प्रकारका उद्योग विभागमा दर्ता हुन्छन् ।

यसैबीच चिनियाँ लगानी वृद्धि भएसँगै व्यावसायिक भिसाको संख्या समेत बढेको छ । गत वर्ष अर्थात् सन् २०२० र २०२१ मा क्रमशः एक हजार तीन सय ७४ वटा र एक हजार तीन सय ४४ वटा गरी कुल दुई हजार सात सय १८ वटा व्यावसायिक भिसा चिनियाँ नागरिकलाई प्रदान गरिएको छ । व्यावसायिक भिसा लिनको लागि चिनियाँ मात्र नभई दक्षिण कोरियन, अमेरिकन, जापानी नागरिकहरु समेत बढेको अध्यागमन विभागले जनाएको छ ।