महाशिवरात्रिका दिन किन लाखौँ मानिस पशुपतिनाथ पुग्छन्?

काठमाडौं,लाखौँ दर्शनार्थी सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको पशुपतिनाथ मन्दिरमा महाशिवरात्रिको पूजा विशेष बनाउने कैयौँ पक्षहरू रहेको कोषका अधिकारी तथा संस्कृतिविद्हरूले बताएका छन्।

महाशिवरात्रिको पूजा नियमितजस्तै भए तापनि यस दिन हुने ‘चार प्रहर’ पूजा विशेष हुने बताइन्छ।

पशुपति क्षेत्र विकास कोषका कार्यकारी निर्देशक घनश्याम खतिवडाले फागुन कृष्णपक्षको चतुर्दशी तिथिको दिनले यसलाई विशेष महत्त्वको बनाउने बताउँछन्।

“यो विशेष तिथि भएकाले त्यस दिन दर्शन गर्दा अमोघ पुण्य लाभ हुन्छ भन्ने शास्त्रीय मान्यताका कारण यस दिन विशेष भएको हो,” खतिवडा भन्छन्।

“नित्य पूजा नै हुन्छ। सङ्कल्प त्यही नै हो। पूजा गरिने पद्धति त्यही नै हो। सामग्री त्यही नै हो। तर दिनका हिसाबले यस दिन विशेष हो। शिवरात्रिका दिन हरेक ग्रह-गणित संयोग उच्चतम परेको हुन्छ।”

अन्य समयहरूमा दिउसो हुने पूजा महाशिवरात्रिमा रातमा हुने र औँसीको अघिल्लो दिन पर्दा त्यसलाई सकारात्मक ऊर्जा सञ्चयका लागि थप उल्लाससाथ मनाइने संस्कृतिविद्हरू बताउँछन्।

एकजना संस्कृतिविद् गोविन्द टण्डन भन्छन्, “भगवान् शिवको उपासना अन्धकार, अज्ञान र मोहबाट मुक्त हुनका लागि गरिन्छ। पशु भावबाट मुक्त भएर मनुष्य बन्ने चेतनाका लागि महाशिवरात्रिमा विशेष पूजा गर्नुपर्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ।”

तस्बिर स्रोत,EPA-EFE/REX/SHUTTERSTOCK

तस्बिर स्रोत,RSS

बेलुका पखको ‘चार प्रहर’ पूजा महाशिवरात्रिका दिन मात्र गरिने कोषका सदस्य सचिव रहिसकेका संस्कृतिविद् गोविन्द टण्डन बताउँछन्।

महाशिवरात्रिका दिन विभिन्न गुठीहरूका पूजा समेत गर्ने गरिने गरिएको छ।

शिव पञ्चमुखी हुन्। पूर्वदेखि सुरु गर्दा तत्पुरुष, सद्योजात, वामदेव, अघोर एवं माथिपट्टिको ईशान सधैको जसरीनै पूजा गर्ने गरिएको बताइन्छ।

“शिवरात्रिमा शिवजीलाई रुद्राक्ष चढाउने र पूजा गर्नेले समेत रुद्राक्ष पहिरिएर गर्ने विधि विशेष छ,” संस्कृतिविद् पौड्याल भन्छिन्।

कोषका कार्यकारी निर्देशक खतिवडाले महारात्रिहरूमध्ये समेत शिवरात्रीको विशिष्ठ पहिचान रहेको बताउँछन्।

“यो कल्याण प्रदायक हुन्छ,” उनी भन्छन्।

“कालरात्रि र मोहरात्रि देवी शक्तिसँग जोडिन्छन् भने पुरूषशक्ति र प्रकृति शक्तिसँग जोडिने रात्रि चाहिँ शिवरात्रि हो।”

‘अभिषेकप्रिय शिव’

तस्बिर स्रोत,RSS

महादेवलाई अभिषेकप्रिय भगवानका रूपमा लिइने संस्कृतिविद्हरू बताउँछन्।

संस्कृतिविद् टण्डनका अनुसार साँझपख सुरु हुने प्रथम प्रहरमा महादेवका पञ्च मुखमध्ये टाउकोपट्टिको ईशान मुहारको विशेष पूजा गरिन्छ। जसक्रमा त्यहाँ दुधले नुहाइन्छ।

द्वितीय प्रहरमा दक्षिणपट्टिको अघोर मुखको पूजा दहीले गरिन्छ। तृतीय प्रहरमा उत्तरपट्टिको मुहार वामदेवको पूजा घ्युको स्नानसाथ गरिन्छ।

अन्तिम प्रहरमा पश्चिमपट्टिको सद्योजातलाई महले अभिषेक गराइन्छ। पूर्वपट्टिको मुहार तत्पुरुषलाई चिनी/सख्खरले अभिषेक गराइन्छ।

तस्बिर स्रोत,RSS

“यस दिनमा विशेष प्रहरको पूजा हुने हो। जसमा पूरा जागराम बसेर गरिन्छ। रात्रिको पूजा अरू दिन हुँदैन,” टण्डन भन्छन्।

“हरेक महिनाको चतुर्दशीलाई शिवरात्रिको रूपमा मनाइन्छ। कहिलेकाहीँ बेलुकीपख पूजा गर्ने प्रदोष पर्छ,” उनी भन्छन्।

“महाशिवरात्रिमा भोलिपल्ट औँसी पर्छ। औँसी भनेको चन्द्रमाको कला घट्दै जाने र त्यसले नकारात्मक धारणा दिने भएकाले भगवानको पूजा गर्दा नकारात्मकताले नछुने तार्किक मत पाइन्छ।”(बीबीसी)