पार्किङ व्यवस्थापन : चुनौती र समाधानका उपाय
शंकर मान सिंह २०७९, असार २० १२:०४ 
काठमाडौं । पार्किङ चुनौतीहरू पहिलो अटोमोबाइलको आविष्कारसँगै सुरु भयो । तर, जनसंख्या विस्तार र सहरीकरणको प्रक्रिया अगाडि बढ्दै जाँदा यो झन्झन् बढ्दै गयो ।
यी पार्किङ चुनौतीहरू समाधान गर्न थप आविष्कारहरू भएका छन् । आधारभूत अवधारणा पार्किङ चुनौतीहरू पैदा गर्दछ सहरी क्षेत्र र सहरहरूमा पार्किङ माग र पार्किङ आपूर्तिबीचको अन्तर हो । यी मुद्दाहरूमा गहिरिएर हेर्दा यी चुनौतीहरू पार्किङ ठाउँको अभावले नभई उपलब्ध ठाउँहरूको प्रयोगमा असक्षमताका कारण उत्पन्न भएको देखाउँछ । यी समस्याहरू समाधान गर्न स्मार्ट समाधान र प्राविधिक आविष्कारहरू चाहिन्छ । चुनौतीहरू धेरै चुनौतीहरूले पार्किङ व्यवस्थापनलाई असर गर्छ; केही सधैँ अवस्थित छन्, जब कि अरू सवारीसाधनहरूको संख्यामा वृद्धिको परिणाम स्वरूप उब्जिएका छन् ।
धेरै ऐतिहासिक र पुराना सहरहरू योजना गरिएको थियो जब कारहरू कहिल्यै विद्यमान थिएनन् । यसको मतलब सडकहरू साँघुरो थिए र आज हामीसँग भएका गाडी, मोटर साइकलहरूको संख्याको लागि पर्याप्त ठाउँ छैन । यी सहरहरूको जनघनत्व अहिलेको तुलनामा उचित स्तरमा थियो । जनसंख्या बढ्दै जाँदा र कारहरू उपलब्ध हुन थालेपछि यी सडकहरूले पार्किङ र आवतजावतका लागि सवारीसाधनहरू मिलाउन सकेनन् ।
फलस्वरूप, गाडीहरूले योजनाबद्ध क्षमताहरू पार गरिसकेका छन् । सोही क्षेत्रमा थप सुविधाहरू र गतिविधिहरू फैलिएका छन् । व्यापारिक सुविधाहरू, सरकारी संस्थाहरू, र सरकारी भवनहरू भएका ठाउँहरूमा थप गतिविधिहरू भइरहेका छन्, जसको मतलब उही क्षेत्रमा गाडीको बढ्दो दर, जामले भरिएको ठाउँको समस्या उत्पन्न गर्दछ । धेरैजसो नयाँ नियोजित सहरी क्षेत्र र सहरहरूमा, पार्किङको मागको अनुमानित प्रावधानमा प्रायः गलत निर्णय हुन्छ ।
यो सवारीसाधनको स्वामित्वको दरमा द्रुत वृद्धिको कारण हो, विशेष गरी जनताको मध्यम र उच्च आय भएका वर्गहरूमा । बढ्दो गाडी स्वामित्वको कारण यी नयाँ क्षेत्रहरूमा त्रुटिपूर्ण जन ट्रान्जिट प्रणाली हो, जसमा यी वर्गका मानिसहरू यसमा निर्भर हुन सक्दैनन् ।
नयाँ सहरी क्षेत्र र सहरहरूमा पार्किङ व्यवस्थापनलाई असर गर्ने एउटा साझा समस्या भनेको कर्ब–पार्किङ र सडक–स्तर पार्किङ क्षेत्रहरूका लागि मात्र पार्किङ गर्ने ठाउँहरू उपलब्ध गराउने प्रवृत्ति हो ।
पार्किङ सुविधाको आवश्यकता परेका कारहरूको वृद्धिलाई समायोजन गर्न धेरै तलाको पार्किङ संरचनाका लागि जग्गा छुट्याइएको छैन ।
एउटा राम्रो उदाहरण नयाँ कायरो सहर र नाइन्टिएथ एभिन्यू हो । यी स्थानहरूमा धेरै व्यावसायिक केन्द्र र कार्यालय भवनहरू भए पनि पार्किङका लागि एउटै जग्गा छुट्याइएको छैन । पुरानो सहरहरूले प्रायः उत्तराधिकार र आक्रमणको कारण धेरै परिवर्तनहरू अनुभव गर्छन्, निरन्तर कार प्रयोग परिवर्तनहरू ल्याउँछन् ।
जब तपाईँ भिडभाड भएको गन्तव्य वा काठमाडौंको विशेष लोकप्रिय किनमेल केन्द्रमा ड्राइभ गरिरहनुभएको छ, तपाईँको पहिलो चिन्ता त्यो ठाउँमा पार्किङ छ कि छैन भन्ने रहन्छ । यदि ठाउँ उपलब्ध छैन भने, तपाईँ सडकको छेउमा पार्किङ गर्नुहुन्छ – केवल पछि थाहा पाउनुहुन्छ कि ट्राफिक पुलिसले तपाईँको गाडी ‘लक’ गरेको छ । न त उपलब्ध धेरै पे–पार्किङ ठाउँहरू राम्रोसँग व्यवस्थित छन् । तर समाधानका उपायहरू हुन सक्छन् ।
नेपालमा पनि चीनको लुटाइडा कम्पनीले ‘पार्क इजी’ ल्याउनका लागि नेपाली निर्माणमा आधारित कम्पनी बी बिल्डसँग समन्वय गर्दै छ । यो एक ठाडो, घुम्ने पार्किङ प्रणाली हो जसमा सामान्यतया दुईवटा कारहरूले लिने ठाउँ लगभग १२–२० कारहरू समायोजन गर्न सक्छन् । जब गाडी भुइँ फ्लोरमा प्रणालीमा प्रवेश गर्दछ, यसलाई तुरुन्तै पार्किङको लागि एक विशेष उचाइ तोकिन्छ । त्यसपछि गाडीलाई घुमाउरो गतिमार्फत उक्त स्थानमा माथि उठाइन्छ । र, जब तपाईँले आफ्नो कार बाहिर निकाल्नुपर्छ, यो फेरि स्वीच फ्लिप गर्ने कुरा हो । मेसिनले घुमाउँछ र कारलाई ग्राउन्ड लेभलमा ल्याउँछ । नेपालभन्दा अगाडि चीन, थाइल्याण्ड, सिंगापुर, पोल्याण्ड, रुस, इरान, साउदी अरेबियालगायत मुलुकमा पार्क इजी स्थापना भइसकेको छ । प्रणाली पनि टिकाउ छ ।
१.५–२ आना जग्गामा यो प्रणाली स्थापना गर्न सकिने भएकाले यो सबैभन्दा बढी ठाउँ–सक्षम पार्किङ प्रणाली भएको भनिन्छ । प्रणालीको अर्को रोमाञ्चक विशेषता भनेको यो सजिलैसँग भत्काउन र अन्यत्र पुनस्र्थापना गर्न सकिन्छ । र स्थापना पनि तुरुन्तै हुन्छ ।
उपत्यकामा ट्राफिक व्यवस्थापनलाई प्रभावकारी बनाउन काठमाडौं उपत्यकाका विभिन्न स्थानमा एक सय ४३ वटा अस्थायी पार्किङस्थल राखिएको छ । महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले काठमाडौं महानगरपालिकासँगको सहकार्यमा ट्याक्सीका लागि ६० र चारपांग्र्रे र दुईपांग्रे सवारीका लागि ८३ वटा पार्किङ स्पेस तोकेको छ ।
उपत्यकाको ट्राफिक व्यवस्थापनलाई थप चुस्त बनाउन अस्थायी पार्किङस्थल तोकिएको छ । ट्राफिक प्रहरीले बस स्टपमा बोर्ड राख्ने, साँघुरो सडकबाट सवारीसाधन हटाउने, फराकिलो सडकमा सडक छेउमा पार्किङ गर्नेलगायतका कामलाई प्राथमिकता दिएको छ ।
भोटाहिटी, जमल, पुरानो बानेश्वर, सुन्धारा हुलाक कार्यालय गेट, खिचापोखरी, धर्मपथ, शंकरदेव गेट, ठमेल सञ्चयकोष गेट, दरबारमार्ग स्कुल, कृष्ण पाउरोटी पश्चिम, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अगाडि र कोटेश्वर अगाडिलगायतका स्थानमा रहेका छन् ।
सर्सरी हेर्दा उपत्यकामा ट्याक्सी पार्किङका लागि सम्भावित स्थान पत्ता लगाउन विसं २०६९ मा अध्ययन गरिएको देखिन्छ । सडक विस्तार अभियानका क्रममा ट्याक्सी पार्किङका लागि छुट्याइएको ठाउँ हटाइएको थियो ।
यातायात व्यवस्था विभागका अनुसार काठमाडौं उपत्यकामा करिब ११ हजार ट्याक्सी छन् । त्यसैगरी, दुईपांग्रे र निजी चारपांग्रे सवारीका लागि दरबारमार्ग, पश्चिम प्रज्ञा भवन, पश्चिम चरखाल क्षेत्रमा शंकरदेव क्याम्पस अगाडि, पद्मकन्या कलेजअगाडि बागबजार, खिचापोखरी, धर्मपथ, र निजी क्षेत्रका ८३ वटा अस्थायी पार्किङस्थल रहेका छन् ।
विगतमा काठमाडौं उपत्यकामा दुई सय ९८ तोकिएका बस स्टप मात्र थिए । महानगरपालिकाले उपत्यकाका विभिन्न स्थानमा यात्रुका लागि प्रतीक्षास्थल निर्माणका लागि कामपासँगको सहकार्यमा सम्भाव्यता अध्ययन गरिरहेको छ जसमा हालसम्म ३६ वटा यस्ता स्थान रहेका छन् । उपत्यकामा एक सय तीन यात्रु प्रतीक्षास्थल आवश्यक छ भने काठमाडौं उपत्यकामा सडक गुड्ने सवारीसाधनको संख्या करिब ११ लाखभन्दा बढी रहेको छ ।
जापानको निप्पोन केबल कम्पनीले काठमाडौं उपत्यकामा बढ्दै गएको ट्राफिक असुविधा र प्रदूषणको समस्यालाई न्यूनीकरण गर्न मेकानिकल पार्किङ प्रयोग गर्ने प्रस्ताव गरेको थियो ।
सर्वेक्षण अध्ययन निजी क्षेत्रसँगको सहकार्यमा मेकानिकल पार्किङको व्यवसाय दिगोपन र यसको व्यवस्थापनको दिगोपनका लागि सम्भाव्यता अध्ययनसँग सम्बन्धित थियो । जापान अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग नियोग (जाइका) को सहयोगमा उक्त अध्ययन गरिएको हो ।
मेकानिकल पार्किङको प्रयोगले तुलनात्मकरूपमा सानो पार्किङस्थलमा धेरै गाडी पार्किङ गर्न सकिने, अव्यवस्थित पार्किङले ओगटेको ठाउँलाई अन्य प्रयोजनका लागि उपयोग गर्न सकिने र सहरको सौन्दर्य अभिवृद्धि गर्न सकिने उक्त अवसरमा उल्लेख गरिएको थियो ।
त्यसैगरी, यान्त्रिक पार्किङले प्रदूषण र ट्राफिक जाम कम गर्न मदत गर्न सक्छ । यस पार्किङ प्रणाली प्रयोग गरेर तुलनात्मकरूपमा सानो क्षेत्रमा धेरै सवारीसाधन पार्क गर्न सकिने भएकाले मेकानिकल पार्किङको रोजगारीले थप राजस्व संकलनमा समेत सहयोग पुग्ने तर्क गर्नेहरू छन् ।
साथै , पार्क गरिएका सवारीहरू पनि धेरै सुरक्षित हुनेछन् । काठमाडौंको ट्राफिक व्यवस्थापनमा सुधार गर्न अपरिहार्य रहेकोमा कसैको बिमति छैन । महानगर क्षेत्रमा ९० प्रतिशत गाडी पार्किङ गर्ने र बाँकी ५ प्रतिशत समय मात्रै सडकमा गुड्ने भएकाले पार्किङमा निकै समस्या भएको देखिन्छ ।
केही समयका लागि अधिक आवासीय सवारीसाधनहरू चाहिन्छन् भने अन्य अवधिहरू पार्किङ व्यवस्थापनको लागि योजनालाई असर गर्ने, थप व्यावसायिक सवारीहरूलाई स्वागत गर्न सेट अप गरिन्छ । जोनिङ नियमहरू र भवन संहिताहरूको उल्लंघनले पर्याप्त पार्किङस्थलहरूको लागि निर्माण योजनाकारहरूद्वारा राखिने योजनाहरू परिवर्तन गर्दछ ।
समाधान : वर्तमान पार्किङ व्यवस्थापनमा बढ्दो चुनौतीहरू ठाउँको अभावमा नभएको पछिल्लो अध्ययनले देखाएको छ ।
नयाँ आविष्कारहरूको साथ ड्राइभरहरूले अब सजिलैसँग उनीहरूको स्मार्टफोनबाटै पार्किङ स्पेसको उपलब्धताको जानकारी पहुँच गर्न सक्छन् । भविष्य ट्राफिक जाम र पहुँचयोग्य पार्किङको अनुपलब्धताले धेरै सहरहरू प्रभावित भएकाले पार्किङ व्यवस्थापन उद्योग निरन्तर विकसित हुन्छ । पार्किङका लागि थप आविष्कारहरू भए पनि पार्किङ समस्या समाधान गर्न प्राविधिक विकासका लागि थप ठाउँहरू छन् ।
वर्तमान र भविष्यको मिश्रण पार्किङ चुनौतीहरूको दीर्घकालीन समाधानको लागि महत्वपूर्ण हुनेछ । पार्किङ उद्योगमा केही आविष्कारहरू समावेश छन् स्वचालित पार्किङस्थलहरू विश्वभरका धेरै पार्किङ स्थलहरूले स्वचालित प्रणालीहरू प्रयोग गरिरहेका छन् र यो पार्किङ व्यवस्थापनको लागि उत्कृष्ट नवीनता साबित भएको छ । प्रक्रियामा कार पार्किङ प्रक्रियामा मेसिनरी प्रयोग गरी पार्किङ स्थलहरूमा ठाउँ सुधार गर्ने समावेश छ । कार स्वचालित पार्किङ स्थलमा आइपुग्दा प्रक्रिया सुरु हुन्छ ।
क्याटेगोरी : विचार / ब्लग
तपाईको प्रतिक्रिया
ताजा अपडेट
- नेपालको विकासमा रूसको ठूलो सहयोग छ: उपप्रधानमन्त्री श्रेष्ठ
- प्रहरी चौकीसंगै रहेको हनुमानथानबाट हनुमानको मुकुट चोरी !
- खुकुरी प्रहार गरी फरार रहेका दश जना पक्राउ
- नेपालमा बैबाहिक जबरजस्ति करणीको कानुन आउनुको विधिशास्त्रीय औचित्य
- ‘ओशो पार्क’ पर्यटकको रोजाइमा
- न्यायपालिकालाई भरोसायोग्य बनाउन सबैको प्रयास जरुरी: प्रधानन्यायाधीश
- न्यायपालिकालाई भरोसायोग्य बनाउन सबैको प्रयास जरुरी: प्रधानन्यायाधीश
- अमेरिकामा मुद्रास्फीति दर बढ्ने संकेत
धेरैले पढेको
- सुनचाँदीमा सिन्डिकेट लगाएको भन्दै नेपाल राष्ट्र बैंकविरुद्ध सर्वोच्चको कारण देखाऊ आदेश
- समसामयिक राजनीतिक व्यङ्ग्य
- राजेन्द्र विमल र हरिहर शर्मालाई पुरस्कृत गरिने
- ढोरपाटन जोड्ने सडक कालोपत्रे गरिँदै
- युनिश शाहीको गीत ‘धारिलो तिर˝ को भ्युज वान मिलियन नाघ्यो
- चिया पसल पनि कम्पनी ?
- एक्सेल डेभलपमेन्ट बैंकको ट्राफिक प्रहरीलाई सहयोग
- इन्फिनिटी लघुवित्तको सातै प्रदेशमा तालिम सम्पन्न
[…] पार्किङ व्यवस्थापन : चुनौती र समाधानका उपाय – Aarthik Dainik — Read on http://www.aarthikdainik.com/view/66148/ […]